#4 Dins mon lengadocian central « Sent » e « sant » s’entremèsclan, e la toponimia o mòstra, d’una comuna a l’autra.
Mas enfin, i deu aver d’atlasses linguistics per espepidar aquò… o Wikipèdia tanplan.
Pasmens, « Totsants » a servat una forma unica, encara que dins las zònas lengadocianas ont /a/ se tampa en /ò/ se ditz « Totsònts » (varianta que la grafia alibertina nòta pas).
« Per Totsants, la nèu pels camps. »
La clau de sent Pèire es una claveta.
Sent Bertomieu, Sant Somplesi, Sent Crambari, Santa Ceselha…
La lenga literària emplega pas gaire la fòrma « sent ».
Mas, de tot biais, « sent/senta » es amb una /e/ barrada e se ditz pas « sènt ».
Qual sap se n’i a que dison « Totsents » ?

Idem que França, dins son baujum servila de copiar a tota fòrça la societat americana, ensaja de nos far creire que l'americanissima Halloween seria una fèsta "celte, donc gauloise, donc ipso facto française (!!!)" vaqui venir la version occitana d'aquesta mascarada. Temptativa pietadosa per nos faire engolir qu'Halloween auria de longa existit al nòstre jol nom de "Martror". E quand l'autra granda e cultissima fèsta americana de "Thanksgiving" nos serà tanben impausada, e mai lèu qu'o pensatz, i trobarètz saique una autra astucia per justificar son ipotetica occitanitat, vertat ?

Ane ! Halloween i es ben per quicòm.
Aquí ont de braves occitanistas veiràn lo reviscòl de tradicions localas podèm tanben nos demandar perqué calguèt esperar los Americans per tornar, coma un còp èra, plantar una candèla dins una coja curada.
D’uèi aquela fèsta macabra sens sa contrapartida religiosa es de mal gost.
Podián ben los ancians far un carivari catarcic en guisa de vigila pagana de Totsants, car de matin anavan totes en procession al cementèri après la messa. Lo prèire se metiá al mièg davant lo crucific bèl, e los parroquians, cadun davant sa tomba familiala, cantavan en latin, al mièg del campèstre sailat pels fumses.
Los mòrts èran vius, almens un jorn per an, non pas per nos espaurugar, mas per nos rapelar l’espèr de la resurreccion.
E rai per las practicas profanas de la vèlha, se n’i aviá cap, èran pas qu’un exutòri, car la mòrt fa páur a l’òme simple.
Mas d’uèi los joves, quin ligam an amb los mòrts a part la fèsta d’Halloween ?
Lo pepin passa de l’espital al funerarium, puèi al crematorium. Perqué pas.
Mas Halloween manda l’aujòl dins lo mond de las mascas, dels vampirs, sens contrapartida positiva, sens espèr.
Per Totsants son los vius que se desplaçan al cementèri, los mòrts demòran ont son, bolègan pas, son pas de trèvas.
Sèm ben aquí al còr d’un element identitari, per çò que foguèrem catolics de nombroses sègles abans que la lenga occitana existèsse.
Halloween sens lo reculhiment (atèu o religiós) de Totsants es coma Carnaval sens Quarèsma.

Una pichota precision, la venta per las amnas dicha " la pola un" se fa pas a Sant Ginièis, mès a Santa Eulalia d'Olt, a Mandalhas, a Castelnau e a Las sots. Dins quatre vilatges doncas, se fasquet a Sant Come d'Olt dusca dins las annadas 50. Enfin darrièira precision, totes aquelses vilatges son dins la valoia e pas sus Aubrac. Quand om coneis l'oposicion entre montanhols e costovins e pelatiers la precision es importanta

Suu tèma de Marteror que podem notar l'emplec de "Totsants", qui serà un mot mot sapient o miei sapient se consideram que "sant" e's ditz "sent" a noste en lo parlar comun.